Co to jest prokura?
Prokura to rodzaj pełnomocnictwa udzielanego przez przedsiębiorcę. Może być nadana osobie fizycznej mającej zdolność do czynności prawnych. Celem prokury jest umożliwienie zarządzania przedsiębiorstwem przez prokurenta. Nie jest do tego wymagana zgoda właściciela firmy. Są natomiast ograniczenia wynikające z samej prokury. Tyle teorii. W praktyce prokurent to pełnomocnik firmy. Reprezentuje on przedsiębiorcę w wydarzeniach gospodarczych. Niekiedy może w zastępstwie zarządzać firmą. Jest to zależne od rodzaju udzielonej prokury.
Jakie są rodzaje prokury?
Są dwa rodzaje prokury wynikające z zakresu pełnomocnictwa. To prokura ogólna lub ograniczona.
- Prokura ogólna — innymi słowy: pełna. Daje prokurentowi prawo do dokonywania wszelkich czynności prawnych związanych z działalnością gospodarczą.
- Prokura ograniczona uściśla zakres pełnomocnictwa. Prokurent ma prawo do dokonywania czynności wyraźnie określonych w umowie.
Prokurent dokonuje czynności związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Wszystkie one są w imieniu i na rzecz przedsiębiorcy. Prokura jest ściśle określona przez przepisy. Mówi o niej Kodeks cywilny w rozdziale 3 (Dz.U.2023.1610 t.j.). Możliwość ustanowienia prokury zapewnia szybkość i bezpieczeństwo obrotu gospodarczego. Prokurenta, czyli pełnomocnika, ustanowić może wyłącznie przedsiębiorca. Prokura musi zostać udzielona na piśmie. Prokurentem może być wyłącznie osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Ustanowienie prokurenta należy ujawnić we właściwych rejestrach. To Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej (CEIDG) – dla jednoosobowych przedsiębiorców lub Krajowy Rejestr Sądowy (KRS) – dla spółek.
Rodzaje udzielanej prokury
Rodzaje udzielanej prokury różnią się w kontekście organizacyjnym. Chodzi tu o prawa i możliwości w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Tego rodzaju prokury udziela się w dużych firmach. Ważność podejmowanych decyzji rozłożona jest na więcej niż jedną osobę. Są to:
- Prokura samoistna – tylko jeden prokurent. Może on samodzielnie reprezentować przedsiębiorcę.
- Prokura łączna – dwóch prokurentów. Do ważności czynności prawnej wymaga się wspólnego ich działania.
- Prokura mieszana – tylko jeden prokurent. Do ważności czynności prawnej wymagane jest współdziałanie prokurenta z członkiem zarządu lub wspólnikiem spółki osobowej.
- Prokura oddziałowa – Pełnomocnictwo ograniczone jest do spraw oddziału przedsiębiorstwa.
Zakres uprawnień prokurenta
Zakres uprawnień prokurenta jest stały. Obejmuje czynności sądowe i pozasądowe związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Jednak zakres prokury nie uprawnia do:
- zbycia przedsiębiorstwa;
- oddania przedsiębiorstwa do czasowego korzystania;
- zbycia lub obciążenia nieruchomości należących do przedsiębiorstwa.
Istnieje możliwość wykonania tych czynności przez prokurenta. Wymaga to jednak udzielenia przez przedsiębiorcę pełnomocnictwa szczególnego w odpowiedniej formie. Działanie prokurenta może być także ograniczone do danego oddziału firmy (prokura oddziałowa). Zakres uprawnień prokurenta jest bardzo szeroki. Obejmuje czynności administracyjne, handlowe, czy finansowe. Prokurent może także reprezentować firmę przed Klientami. Ma możliwość podejmowania decyzji wiążących. Strony mogą zastrzec między sobą, że prokurent nie będzie wykonywał niektórych czynności. W przypadku naruszenia tych ustaleń podjęte decyzje pozostają jednak ważne. Skutki naruszeń powstają wyłącznie w relacji między przedsiębiorą a prokurentem.
Kiedy wygasa prokura?
Prokurę można w każdej chwili odwołać. W niektórych przypadkach prokura wygasa samoistnie. Dzieje się tak w sytuacji:
- wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru;
- ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy;
- otwarcia likwidacji lub przekształcenia przedsiębiorcy;
- śmierci prokurenta
Co istotne, śmierć przedsiębiorcy nie powoduje wygaśnięcia prokury. Podobnie utrata przez przedsiębiorcę zdolności do czynności prawnych. Ustanowienie prokury należy zgłosić do właściwego firmie rejestru. Podobnie jak jej wygaśnięcie.
Jak ustanowić prokurenta?
Sposób ustanowienia prokurenta zależy od formy prowadzonej działalności gospodarczej. Dla jednoosobowych działalności gospodarczych sprowadza się do prostej czynności. Przedsiębiorca ustanawia prokurenta osobiście. Sytuacja komplikuje się w przypadku spółek osobowych. Ustanowienie prokury wymaga zgody wszystkich wspólników. W spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością i spółkach akcyjnych z kolei ustanowienie prokury wymaga zgody wszystkich członków zarządu. Prokury należy udzielić na piśmie pod rygorem nieważności. Jest to jednostronna czynność prawna. Co do zasady zgoda prokurenta nie jest wymagana.
Cena ustanowienia prokurenta — jaki to koszt?
Po ustanowieniu prokury, konieczne jest wpisanie jej do rejestru. To Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej (CEIDG). W przypadku spółek jest to Krajowy Rejestr Sądowy. Dodanie wpisu o pełnomocnictwie prokurenta do CEIDG jest bezpłatne. Wpis do KRS wymaga już opłaty. Koszt wpisu prokurenta do rejestru przedsiębiorców KRS wynosi 350 zł. 250 zł to opłata za zmianę wpisu do KRS. 100 zł to koszt ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. W spółkach zarejestrowanych przez Internet opłaty są niższe: koszt takiego wpisu wynosi 300 zł. 200 zł kosztuje wpis do KRS. 100 zł to opłata za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
W przypadku Krajowego Rejestru Sądowego, zgłoszenie prokurenta dokonywane jest online.
Ustanów prokurenta z radcą prawnym kancelarii podatkowej Larysy Kubiak
Instytucja prokury jest niezwykle istotna w obrocie gospodarczym. Przedsiębiorcy często ją wykorzystują. Umożliwia sprawne działanie firmy dzięki działaniom pełnomocnika. Także podczas nieobecności, czy choroby właściciela lub członków zarządu. Funkcja wymaga jednak zaufanej osoby. Zakres prokury jest określony przepisami. Istnieją jednak możliwości jej dostosowania do działalności. Nie wiesz, jak ustanowić prokurę dla przedsiębiorstwa lub spółki? Zachęcamy do skorzystania z naszych usług! Kancelaria usług księgowych Larysy Kubiak współpracuje z radcami prawnymi. Szybko i fachowo przygotują wzór dokumentu pełnomocnictwa prokury. Konkretnie pod oczekiwania właścicieli firmy lub zarządu spółek. Skorzystaj z usług profesjonalistów! Zapraszamy do współpracy!
Radca Prawny: Sandra Anna Warda
